Page 78 - 4507

inż. arch. Paweł Józefowski
Koło Naukowe Podole
dr inż. arch. Jacek Czubiński – opiekun naukowy

WILLA „STRASZNY DWÓR” W TATAROWIE W KONTEKŚCIE INNYCH
DUŻYCH OBIEKTÓW SANATORYJNYCH W DOLINIE PRUTU
NA HUCULSZCZYĆNIE

Keywords: Hutsul Region, Haunted Manor, modernism, Tatarów, sanatorium
edifices
Słowa kluczowe: Huculszczyzna, Straszny Dwór, Tatarów, sanatoria
Description Prut’s Valley was very attractive for tourism. In twenty
interwar rised a lot of health resort buildings and private residence. Many
sanatories have survived for today. The most important example of this
architecture is former Wedel’s Family Residence in Tatarów, commonly called
“Haunted Manor”. Stone and monumental form raised in thirties of twenty
century and became unique in opposition of other buildings in this region, wy
may notice income of modernism and regionalism in Manor’s architecture. In
Prut’s Valley are a lot of examples of modernism and regionalism, but anyone is
similar to the Haunted Manor.

Rzeka Prut wraz z Czeremoszem są dwiema głównymi rzekami
Huculszczyzny położonymi we wschodnich Karpatach. Od końca XIX wieku, a
zwłaszcza w okresie międzywojennym obszar ten był wyjątkowo atrakcyjny
turystycznie i przyciągał rzesze wczasowiczów z całej Polski. Duże zainteresowanie
Huculszczyzną zaowocowało powstaniem wielu pensjonatów i sanatoriów w
Jaremczy, Mikulycznie, Tatarowie i Worochcie. Wznoszono także prywatne
rezydencje wypoczynkowe, czego wyjątkowym przykładem jest dom rodziny
Wedlów, znany powszechnie pod nazwą „Straszny Dwór”.
Rezydencja Wedlów (rys. 1 i 2) została zlokalizowana w centrum Tatarowa w
malowniczym parku tuż nad brzegiem Prutu. Całość zespołu jest otoczona
potężnym kamiennym murem szczelnie chroniącym przed wzrokiem
przechodniów. Większość zgromadzonych przeze mnie na jego temat materiałów
pochodzi z prac inwentaryzacyjnych i badań terenowych, jakie wykonałem wraz
z innym studentami Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej i studentami
ukraińskimi z Wydziału Architektury Narodowego Uniwersytetu Technicznego w
Iwano-Frankiwsku (dawny Stanisławów) w trakcie letniego obozu studialnego
Studenckiego Koła Naukowego „Podole” zorganizowanego w lipcu 2010 r. pod
kierownictwem dr Jacka Czubińskiego. SKN „Podole” prowadzi od 2007 roku
badania nad historyczną architekturą uzdrowiskową miejscowości położonych
w dolinie górnego Prutu. W trakcie pobytu w Tatarowie mieliśmy okazje dokładnie
zapoznać się z architekturą budynku „Starsznego Dworu”. Zewnętrzna bryła
budynku została zmieniona w niewielkim stopniu w realcji do atnu pierwotnego w
trakcie prowadzonych od szeregu lat prac remontowych. Usunięto wschodni
ganek i przebudowano taras od strony rzeki. Wnętrza budynku z uwagi na
wieloletnie zaniedbania i brak konserwacji popadły w całkowitą ruinę, z dawnych
cian działowych nie pozostało nic, a wiele stropów się zawaliło. Od kilku lat w
obiekcie prowadzone są prace remontowe mające na celu przywrócenie jego
dawnej formy. Niestety z nieznanych przyczyn prace zostały wstrzymane, a
budynek niezabezpieczony niszczeje poddawany próbom przez górski klimat.

77