Page 72 - 4507

inż. arch. Józefowski Paweł
Koło Naukowe „Podole”
dr inż. arch. Jacek Czubiński – opiekun naukowy

ARCHITEKTURA MODERNISTYCZNA
W TYPIE „MUROWAŃCA” NA HUCULSZCZYŹNIE

Keywords: modernism, hutsul region, Zucker, Tatariv, Worochta, Jaremcze
Słowa kluczowe: modernizm, huculszczyzna, Zucker, Tatarów, Worochta, Jaremcze

Description The Valley of Lower Prut was very attractive for tourism. In
twenty interwar rised a lot of health resort buildings and private residence. Many
sanatories have survived for today. This article concentrate on modernist
architecure of hutsul region. Modernist architecture is opposition totraditional
architecture of hutsul region. Flat roofs and horizontal windows contrast with
pitched roofs and wooden ornaments on elevation of traditional buildings. Main
source of this article are archival documents found in National Archives of Ivano-
Frankiwskiej Obłastii in Ivano-Frankivsk.

Huculszczyzna to region w zachodniej Ukrainie obejmujący obszar
Wschodnich Karpat. W okresie międzywojennym teren ten należał do Państwa
Polskiego. Dzięki swojej malowniczej lokalizacji zdominowanej przez górski
krajobraz w okresie międzywojnia stanowił ważny punkt na mapie turystycznej
Polski. Do II Wojny Światowej Dolina Górnego Prutu stanowiła kontrapunkt dla
uzdrowisk i pensjonatów na Podhalu. Duży wpływ na rozwój tego regionu miało
powstanie w drugiej połowie XIX wieku magistrali kolejowej Stanisławów –
Marmarosz projektu inż. Stanisława Rawicza-Kosińskiego. Oprócz swojego
turystycznego charakteru, huculszczyzna zasłynęła także z niepowtarzalnego
rękodzieła i niespotykanej kultury, dzięki czemu przyciągnęła rzesze artystów z
całej Polski.
Podobnie jak na Podhalu, także tutaj powstał regionalny styl
architektoniczny, który w dużej mierze zdominował tutejszą architekturę z okresu
międzywojennego. Większość budowli powstawało w tzw. „stylu huculskim” z
charakterystycznymi strzelistymi wieżyczkami, stromymi dachami, a konstrukcja
była wykonana z drewna. Wszystko okraszone huculskimi ornamentami. Bardzo
dobrym przykładem jest stojący do dzisiaj pensjonat „Mela” w Worochcie. Jego
dużych rozmiarów bryła jest przykryta strzelistym dachem, a róg budynku jest
zwieńczony wspomnianą wcześniej wieżyczką. Na horyzontalne kierunki na
elewacji podkreślają galerie ciągnące się wzdłuż całej frontowej elewacji.
Do tej pory nie przeprowadzono jeszcze dokładnych badań nad architekturą
tego regionu. Dzięki współpracy z Ivano-Frankivskim Universytetem Nafty i Gazu
wraz z ze studentami z SKN „Podole” udało się nam dotrzeć do Archiwum
Państwowego Obłastii Iwano-Frankiwskiej w Iwano-Frankiwsku z dokumentacją z
okresu międzywojennego. Przeprowadzone badania nad zgromadzoną
dokumentacją, dały odpowiedzi na wiele pytań. Wśród tych dokumentów znalazły
się pierwotne plany wielu budynków, które wraz ze studentami SKN „Podole” od
ponad 15 lat inwentaryzujemy. Dzięki możliwości porównania pierwotnych
planów ze stanem istniejącymi, dokonaliśmy analizy przekształceń bryły i funkcji
wielu obiektów.

71